"Монгол Улсын Их Хурлын үйл ажиллагаа, гишүүний ёс зүй, хариуцлага" сэдэвт хэлэлцүүлэг Төрийн ордноо болж байна. Тус хэлэлцүүлэгт Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж буй юм. Хуулийн төсөл Монгол Улсын Их Хурлын хууль тогтоох үйл ажиллагааг боловсронгуй болгох, тасралтгүй, түргэн шуурхай, үр дүнтэй явуулах, Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн зарим зүйл, заалтыг илүү тодруулж утга агуулгыг шинэчлэхэд чиглэгдсэн байна. Хуулийн төслийг боловсруулж дууссан бөгөөд ирэх долоо хоногт өргөн барихаар төлөвлөж байгаа аж.
Хэлэлцүүлэгийн үеэр УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогтоос дараах асуултад хариулт авлаа.
-Та ажлын хэсгийг ахалж хуулийн төслийг боловсруулсан. Хуульд оруулах гол өөрчлөлтийн талаар мэдээлэл өгнө үү?
- УИХ-ын гишүүн улс орон, ард түмнийхээ төлөө хуулиа дээдлэн, хариуцлагатай ажиллана гэж сонгогдсон атлаа хуралдаа суудаггүй, ёс зүйгүй байна, УИХ-ын Дэгийн тухай хуулиа зөрчиж байна гэдэг шүүмжлэл их байна. Ялангуяа УИХ-ын гишүүний нэр хүнд сүүлийн үед унаж байна. Иймээс УИХ болон ТББХ эдгээр асуудалд дүгнэлт хийгээд УИХ-ын болон УИХ-ын чуулганы Дэгийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулъя, УИХ-ын гишүүний ёс зүй, сахилга бат, хариуцлагын асуудлыг тодорхой болгоё, ялангуяа үүргээ биелүүлэхгүй байгаа гишүүнд хариуцлага хүлээлгэдэг болох, УИХ-ын үйл ажиллагааг чанартай, түргэн шуурхай болгох асуудлаар ажлын хэсэг байгуулж дээрх хуулиудад нэмэлт, өөрчлөлт оруулахаар ажиллаж байна.
- УИХ-ын чуулганы хурал цагтаа эхэлдэггүй, гишүүд нь хуралдаа суудаггүй асуудлыг хэрхэн цэгцлэх вэ?
- Хамгийн гол заалт бол чуулганы хуралдааны нийт цагийн гуравны нэгээс илүүд нь суугаагүй , хуралдаа ирдэггүй гишүүнийг эргүүлэн татаж, бүрэн эрхийг нь дуусгавар болгохоор хуульчилсан. 2012-2016 оны парламентын эхний гурван чуулганы хугацаанд гишүүд 9800 хурлаа цаг тасалсан бол 2016 оны парламент эхний гурван чуулганы хугацаанд 1000 орчим цаг тасалсан. Өөрөөр хэлбэл 10 дахин бага цаг тасалсан ч ард иргэдийн шүүмжлэх шүүмжлэл, хандлага газар авсан байгаа учир энэ парламент өшөө илүү ажлаа сайжруулъя, хариуцлагаа дээшлүүлэх үүднээс ийнхүү хуульд өөрчлөлт оруулахаар хэлэлцэж байна.
-Гишүүд камерийн өмнө “поп”-ордог, хэлэлцэж буй асуудлаас тэс өөр зүйл ярьж, ёс зүйгүй авирладаг боллоо. Үүнд хариуцлага яригдах уу?
-УИХ-ын гишүүн бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхдээ бусдыг илтэд санаатайгаар гүтгэн доромжлохыг хориглож, хуралдааны дэг зөрчсөөр байвал хуралдаанаас хөөж танхимаас гаргах хариуцлагын зохицуулалт нэмсэн. Товчхондоо бол гишүүдийн хариуцлага, ёс зүйг дээшлүүлэх, ирц болон санал хураалтын босгыг өндөрсгөж, хуралдаа суудаггүй гишүүнийг эргүүлэн татах асуудлыг энэ хуулийн төсөлд суулгасан. Хариуцлагагүй, ёс зүйгүй гишүүдийг дэгэнд нь оруулж, хуулийн мухардалд ордог асуудлыг хуугаар нь цэгцлэх зүйл заалт чамгүй туссан. Тухайлбал гишүүд бусдын өмнөөс кноп дардаг буруутай үйлдлийг таслан зогсоож, төрийн түшээд "төгөлдөр хуурддаг" гажуудлыг засах заалт оруулсан байна. Ингэснээр худлаа ирц бүрдүүлж хууль батладаг, ирээгүй нэгнийхээ өмнөөс эрхэнд нь халдаж санал өгдөг явдлыг хална гэж үзэж байна.
- Хурууны хээгээр ирцээ бүртгүүлдэг болох юм уу?
- Тийм. Төрийн албан хаагчийн адилаар хурууны хээгээр цагаа бүртгүүлж ирцэнд ордог, саналаа өгдөг байхаар зохицуулсан. Мөн УИХ-ын гишүүн хуралдааны ирцэд бүртгүүлэх, асуулт асуух, үг хэлэх, цахим тоолуураар санал өгөхөд зөвхөн цахим карт ашиглах бөгөөд цахим тоолуураар санал хураалт явуулах үед гишүүн цахим картаа зөвхөн өөрөө эзэмших бөгөөд бусдад шилжүүлэхийг хориглосон заалт нэмсэн.
- Төрийн байгууллагын албан тушаалтнууд УИХ-ын чуулганы хуралдаанд үнэн зөв мэдээлэл өгдөггүй, асуудлаа бүрэн мэддэггүй байдал ажиглагддаг. Үүнд бас зохицуулалт хийх юм байна гэж ойлгосон.
-Холбогдох байгууллага албан тушаалтан УИХ-д үнэн зөв мэдээлэл өгөх ёстойг хатуу хуульчилсан. Тайлбар хийж, асуултад хариулж байгаа албан тушаалтан бодитой, үнэн зөв мэдээлэл өгөх, асуултад бүрэн хариулах үүрэгтэй бөгөөд хэрэв санаатайгаар худал мэдээлэл өгсөн бол энэ нь түүнийг огцруулах, төрийн албанаас халах үндэслэл болох юм.
-Засгийн газрыг огцруулах босгыг өндөрсгөж, тогтвортой ажиллах боломжоор хангах юм байна. Хэрхэн өндөрсгөж байгаа вэ?
-Ерөнхий сайд, Засгийн газар, засгийн газрын гишүүнийг огцруулах асуудлыг нийт гишүүдийн олонхийн саналаар шийдвэрлэх өөрөөр хэлбэл ЗГ-ыг тогтвортой ажиллах боломжоор хангах тухай хуулийн төсөлд тусгасан. Ийнхүү өөрчлөлт оруулахгүй бол 50 гишүүн хуралдаанд сууж 26 гишүүний саналаар огцордог байвал ЗГ тогтвортой ажиллах боломж бүрдэхгүй гэж үзсэн.